Skutki wojny na wsi w Królestwie Polskim
Informacja z galicyjskiego „Przyjaciela Ludu” – organu prasowym Stronnictwa Ludowego – mówiąca o warunkach panujących na wsi Królestwa Polskiego pod koniec 1904 roku w związku z nieurodzajem, kryzysem ekonomicznym i przymusowy poborem do armii carskiej na wojnę rosyjsko-japońską:
Zabór rosyjski. Stosunki tamtejsze przedstawia w nader smutnym świetle warszawski korespondent „Vossiche Zeitung”. Wskutek nędzy nieustannie na prowincji popełniane są rabunki i zabójstwa. Nie tylko przemysł, ale i rolnictwo cierpi ogromnie na przesileniu ekonomicznym wywołanym przez wojnę i przez posuchy tegorocznego lata. Chłopi z powodu braku paszy sprzedają bydło za bezcen. Wielu gminom grozi głód. Mobilizacja pozbawiła wszelkich dochodów tysiące rodzin, wydanych na łup nędzy, pozbawionych pomocy. Ciężar utrzymania rodzin rezerwistów powołanych pod broń spada według prawa na gminy, te zaś nie są w stanie podołać ciężarowi, nie posiadając żadnych funduszów.
Źródło: Przyjaciel Ludu, nr 52, 25 XII 1904, za: Walki chłopskie w Królestwie Polskim w rewolucji 1905-1907. Wybór materiałów i dokumentów, Warszawa 1956, s. 14.