Artykuły, Popularne

„Śmierć Piłsudskiego jest wydarzeniem wagi niezwykłej”

2018-05-11

Artykuł okolicznościowy Mieczysława Niedziałkowskiego z okazji śmierci Józefa Piłsudskiego, opublikowany w „Robotniku” Polskiej Partii Socjalistycznej z 14 maja 1935 roku:

Odszedł człowiek, który odegrał ogromną rolę w dziejach Polski. Karta naszej historii, na której zapisane są zgłoski jego nazwiska, pozostanie na zawsze kartą WIELKICH ZDARZEŃ, wielkich przełomów i wielkich dramatów. Dziś ta karta jest już zamknięta. Otwiera się karta nowa.

O JÓZEFIE PIŁSUDSKIM istnieje cała literatura; zawiera w sobie mnóstwo panegiryków i trochę paszkwili, niewiele prac naprawdę OCENIAJĄCYCH; kiedyś przyjdzie na nie czas; wtedy prawda o życiu działacza socjalistycznego, komendanta I Brygady, Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego, „wygnańca z Sulejówka” i rzeczywistego dyktatora Rzeczypospolitej będzie jasna dla wszystkich.

Pierwszy okres pracy życiowej PIŁSUDSKIEGO wiąże się najściślej z POLSKĄ PARTIĄ SOCJALISTYCZNĄ. „Polska podziemna”, emigracja, zesłanie, bibuła, później – Organizacja Bojowa i rok 1905, Związek Walki Czynnej, początki ruchu strzeleckiego, rozłamy, Komisja Tymczasowa… W ciągu tych długich nieskończenie trudnych lat Piłsudski uważał siebie za SOCJALISTĘ wbrew niektórym „panegirystom” ostatniej doby, pragnącym przedstawić go jako jakiegoś „Machiavellego”, który NIESZCZERZE pojmował swój ówczesny stosunek do świata.

Wybuchła wojna… PIŁSUDSKI pożegnał Partię. Komendant I Brygady nie był już członkiem CKR PPS, ale pozostał przyjacielem i sojusznikiem. „Polityka wojenna” Piłsudskiego i „polityka wojenna” polskiego ruchu socjalistycznego kroczyły drogami równoległymi. Opór przeciwko „orientacji rosyjskiej”; obrona przed chęcią dowództw wojskowych Niemiec i Austro-Węgier, by Legiony utraciły wartość samodzielnego czynnika politycznego; docenienie wagi rewolucji rosyjskiej; zacięta walka z „orientacją niemiecko-austriacką”, z „Radą Stanu Królestwa Polskiego” i z Radą Regencyjną; Magdeburg, obozy dla jeńców, więzienia, Pogotowie Bojowe PPS – to są etapy walki ruchu niepodległościowego w latach 1914-1918. I w końcu rewolucja listopadowa i Rząd Lubelski [Ignacego Daszyńskiego].

Piłsudski objął funkcję Naczelnika Państwa. W wielu sprawach miał poparcie PPS i stronnictw ludowych; w wielu innych kroczył własnym szlakiem odrębnym. Lwią część energii i sił poświęcił pracy Wodza Naczelnego; przeżył miesiące tragicznego odwrotu aż po przedmieścia Warszawy i tryumfy bitew „warszawskiej” i „grodzieńskiej”, które rozstrzygnęły o losach kampanii. Nastąpił pokój ryski. Uchwalenie Konstytucji. Śmierć Gabriela Narutowicza. Krótki moment szefostwa sztabu generalnego. „Chjeno-Piast”. Pierwsze starcia w zaostrzającej się walce wewnętrznej. Koalicja. Jej upadek. PRZEWRÓT MAJOWY.

PIŁSUDSKI objął tym razem FAKTYCZNĄ pełnię władzy. Okres „pomajowy” trwa po dzień dzisiejszy. Stanowi on treść NASZEGO ŻYCIA OBECNEGO. W tym okresie nastąpiło rozstanie ostateczne Piłsudskiego i polskiego ruchu socjalistycznego. Nie będę o tym pisał nad otwartą mogiłą. Jedno tylko trzeba stwierdzić: ŚMIERĆ PIŁSUDSKIEGO JEST Z NATURY RZECZY WYDARZENIEM WAGI NIEZWYKŁEJ, wynikną z niej konsekwencje, których nie sposób jeszcze w tej chwili ani ocenić, ani obliczyć dokładnie.

(Podkreślenia naszego autorstwa; tekst uwspółcześniono w kilku miejscach)

Źródło:

Winieta Robotnika Polskiej Partii Socjalistycznej